Posłuchaj
Przeczytaj
Dzień dobry. Ja nazywam się Przemek, a to jest kolejny odcinek Polskiego podkastu. To jest audycja dla osób, które uczą się polskiego i chcą popracować nad rozumieniem ze słuchu i nad wzbogaceniem słownictwa.
Najczęściej omawiamy nagłówki medialne, użyte w nich słowa i wyrażenia. Od czasu do czasu nagrywam odcinki poświęcone gramatyce. Tak jak odcinek 46, w którym omawiałem czas przyszły niedokonany oraz odcinek 47, w którym była mowa o czasie przyszłym dokonanym. Czasem pojawiają się też artykuły na temat świąt i tradycji – na przykład odcinek 43 o święcie Trzech Króli, czy odcinki na temat na przykład podróży – tak jak odcinki 50, 51, 52 i 53, poświęcone podróży do Jordanii.
Dzisiaj odcinek gramatyczny. Porozmawiamy o przysłówkach czasu. Skupimy się na tym, jak używać je ze słowami: tydzień, miesiąc, rok.
Zapraszam do słuchania. Jak zwykle, tekst znajdziecie na blogu.
Przyszły
Na początek słowo „przyszły”. Używamy je zawsze z czasem przyszłym, kiedy mówimy o czasie, okresie, które następuje zaraz po tym, w którym jesteśmy, w którym “się znajdujemy”.
Mianownik to:
- przyszły tydzień
- przyszły miesiąc
- przyszły rok
Tej formy używamy, gdy sformułowanie to ma być podmiotem zdania, na przykład:
- Przyszły tydzień będzie bardzo ciężki w pracy.
- Przyszły miesiąc zapowiada się bardzo słonecznie.
- Przyszły rok będzie Rokiem Mozarta.
Jeśli chcemy powiedzieć, że coś planujemy albo że coś się wydarzy, to musimy użyć przyimka "w" i miejscownika:
- W przyszłym tygodniu
- W przyszłym miesiącu
- W przyszłym roku
Przykłady:
- W przyszłym tygodniu pojadę do Warszawy.
- W przyszłym miesiącu mamy sporo wydatków.
- W przyszłym roku chciałbym pojechać na wakacje do Meksyku.
Następny
Kolejny przysłówek czasu to „następny”. Kiedy mówimy o przyszłości, używamy go w taki sam sposób jak "przyszły". Ta forma jest rzadziej używana, kiedy mówimy o przyszłości niż "przyszły".
Oto formy w mianowniku:
- następny tydzień
- następny miesiąc
- następny rok
To oczywiście formy mianownika, co znaczy, że używamy ich jako podmiotu tego co mówimy.
- Następny tydzień rozstrzygnie wszystko.
- Następny miesiąc będzie bardzo ciężki.
- Następny rok będzie rokiem przestępnym.
Jeśli chcemy powiedzieć, że coś się wydarzy w przyszłości, musimy użyć miejscownika poprzedzonego słowem “w”. I tak mamy:
- W następnym tygodniu
- W następnym miesiącu
- W następnym roku
Przykłady:
- W następnym tygodniu pojadę do Warszawy.
- W następnym miesiącu mamy sporo wydatków.
- W następnym roku chciałbym pojechać na wakacje do Meksyku.
Ale, jak wspomniano, takie użycie jest rzadsze. Bardziej naturalne będzie użycie sformułowania "w przyszłym". Ta właśnie forma jest używana częściej.
"Następny" możemy również użyć, kiedy umiejscawiamy zdarzenie przeszłe w relacji do innych. Rzecz w tym, że słowo następny samo w sobie nie zawiera znaczenia przyszłości. Oznacza ono kolejność występowania. Wcześniej wydarzyło się coś albo właśnie się dzieje, a nas interesuje to co się stało albo stanie się potem.
Przykłady:
- W następnym tygodniu pojechałem do Warszawy.
- W następnym miesiącu mieliśmy sporo wydatków.
- W następnym roku chciałem pojechać na wakacje do Meksyku.
Ten
Do tworzenia przysłówków czasu służy też zaimek „ten”. Z określnikiem czasu słowo to oznacza zazwyczaj obecny, czas, w którym właśnie jesteśmy. Ale możemy go również użyć w odniesieniu do przeszłości oraz przyszłości.
Mianownik to:
- ten tydzień
- ten miesiąc
- ten rok
Jeśli chcemy użyć tego słowa jako przysłówka, wówczas musimy użyć słowa "w" i zastosować miejscownik:
- w tym tygodniu
- w tym miesiącu
- w tym roku
Przykłady:
- W tym tygodniu mam dwie lekcje polskiego.
- W tym miesiącu jadę na wakacje.
- W tym roku nie miałem urlopu.
To ostatnie zdanie można też wyrazić jako "tego roku". W tym przypadku nie używamy żadnego przyimka, a dane słowo podajemy w dopełniaczu.
- Tego roku zapowiadają ładne lato.
Jednak użycie to z czasem przyszłym jest rzadkie. Znacznie częściej używamy zaimka ten z czasem teraźniejszym albo przeszłym.
Na przykład:
- Tego roku mamy bardzo ładne lato
- Tego roku mieliśmy bardzo ładne lato.
Pamiętajmy, że kiedy relacjonujemy wydarzenia, możemy użyć tego roku, nawet kiedy mówimy o odległej przeszłości, jeśli już ją wcześniej w jakiś sposób określiliśmy. Jest tak dlatego, że niejako przenosimy słuchacza do przeszłości i z tego punktu widzenia, to nie był “tamten rok” ale “ten rok”. Poza tym, rzadziej używamy w języku polskim zaimka “tamten”.
Kiedy dziadek opowiada historię swojego życia, powie:
- W 1939 skończyłem szkołę. Tego roku wybuchła wojna.
Możemy również użyć tego miesiąca, kiedy mówimy o konkretnej dacie, np. "piątego [dnia] tego miesiąca" - mówiąc o dowolnym miesiącu, nawet jeśli nie jest to miesiąc obecny.
Ale uwaga: nie używamy sformułowania "tego tygodnia".
Tamten
Trochę inne znaczenie nadaje przysłówkom czasu słowo „tamten”. W odróżnieniu od „ten”, używamy je wyłącznie mówiąc o wydarzeniach z przeszłości.
Mianownik:
- tamten tydzień
- tamten miesiąc
- tamten rok
Użycie słowa tamten oznacza, że mówimy o czasie odległym. Na przykład:
- W 1939 skończyłem szkołę. Tamtego roku wybuchła wojna.
Jednak używamy go również dla nazwania okresu, który poprzedzał obecny. Przykłady:
- W tamtym tygodniu byłem chory.
- W tamtym miesiącu zacząłem nową pracę.
Poprzedni, zeszły, ubiegły, ostatni
A skoro mówimy o przeszłości, to w języku polskim mamy jeszcze kilka innych słów na wyrażenie tygodnia, miesiąca czy roku, które minęły. Poznajmy najpierw te słowa w mianowniku.
Mianownik to:
- poprzedni tydzień, miesiąc, rok
- ubiegły tydzień, miesiąc, rok
- zeszły tydzień, miesiąc, rok
- ostatni tydzień, miesiąc, rok
Są między nimi pewne różnice w znaczeniu, a także w użyciu.
Kiedy mówimy o wydarzeniach:
w poprzednim tygodniu / miesiącu / roku
To najbardziej formalna wersja, używana zwykle w dokumentach, ale spotykana też w codziennych rozmowach.
Przykłady:
- W poprzednim tygodniu mieliśmy 3 lekcje arabskiego.
- Kupiłem te buty w poprzednim miesiącu.
- W poprzednim roku prawie w ogóle nie było śniegu.
w ubiegłym tygodniu / miesiącu / roku
To mniej oficjalna forma, używana czasem w dokumentach, ale częściej w codziennych rozmowach niż w poprzednim.
Przykłady:
- W ubiegłym tygodniu byłem bardzo zajęty.
- W ubiegłym miesiącu musiałem oddać auto do naprawy.
- Marek i Marta pobrali się w ubiegłym roku.
w zeszłym tygodniu / miesiącu / roku
Ta forma brzmi bardziej naturalnie i jest częściej używana, ale nie w oficjalnych dokumentach.
Przykłady:
- W zeszłym tygodniu byłem w kinie z Martą.
- W zeszłym miesiącu znalazłem nową pracę.
- W zeszłym roku byliśmy na wakacjach w Hiszpanii.
w ostatnim tygodniu / miesiącu / roku
Ta forma jest rzadko używana w tym znaczeniu, ale jest poprawna gramatycznie.
Przykłady:
- W ostatnim tygodniu byłem nad morzem.
- W ostatnim miesiącu byłem bardzo zajęty.
- W ostatnim roku miała sporo problemów.
Formy “w ostatnim” używamy raczej, kiedy chcemy przekazać, że był to ostatni okres, w którym coś wystąpiło, nie było kolejnych okresów. Ale zwykle wymaga dodatkowej informacji - bądź to podanej wprost, bądź wynikającej z kontekstu.
Przykłady:
- W ostatnim tygodniu wakacji wybraliśmy się na wycieczkę do Rzymu.
- Spędziliśmy 3 tygodnie we Włoszech. Przez 2 tygodnie zwiedzaliśmy zachodnie wybrzeże, a w ostatnim tygodniu pojechaliśmy do Rzymu.
Jak widać z tego przeglądu form, niektóre przysłówki możemy używać wymiennie, w przypadku innych występują różnice znaczeniowe.
Jeśli chcecie poćwiczyć użycie słów i wyrażeń, o których dzisiaj mówiłem, na blogu Polskipodkast.com znajdziecie plik do ściągnięcia w formacie Word (poniżej). Znajdują się w nim ćwiczenia i odpowiedzi do nich.
Na koniec zachęcam: dajcie znać, jak Wam się podobał dzisiejszy odcinek. Kliknijcie gwiazdkę albo łapkę w programie, którego używacie do słuchania podkastów. Ułatwi to innym znalezienie kolejnych odcinków. Prześlijcie link komuś kto też uczy się polskiego.
A jeśli nie chcecie przegapić żadnego odcinka, polubcie profil Polskiego podkastu na Facebooku. Zerknijcie też na Instagram. Linki znajdziecie na blogu. Na blogu znajdziecie też linki do popularnych platform, na których można nas słuchać.
Do usłyszenia!