Dzisiaj specjalny odcinek podcastu. Poniżej tekst po polsku oraz po angielsku.
Dziś pierwszy dzień wiosny. Jednym z polskich zwyczajów związanych z tym dniem jest topienie marzanny, symbolizującej zimę.
Już kronikarz Jan Długosz, w XIV wieku, pisał o takim zwyczaju, określając go mianem starodawnego. Zwyczaj ten, zakorzeniony w pogańskich obrzędach ofiarnych, miał zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku. Wierzono, że zabicie postaci przedstawiającej boginię śmierci spowoduje odejście zimy i zakończenie okresu uśpienia całej przyrody. Miało to przynieść powodzenie w uprawie roślin i hodowli zwierząt.
Marzanna była kukłą, wykonaną ze słomy i ubraną w szmaty. Tradycja nakazywała, aby dziecięcy orszak, z marzanną i zielonymi gałązkami jałowca w dłoniach, obszedł wszystkie domy we wsi. Wieczorem kukłę przejmowała młodzież. W świetle zapalonych gałązek wyprowadzano marzannę ze wsi, podpalano i wrzucano do wody.
Chrześcijaństwo próbowało zakazać tego starosłowiańskiego zwyczaju. Jednak rodzima tradycja okazała się silniejsza. Najdłużej ten zwyczaj w swojej tradycyjnej formie utrzymał się na Śląsku, w Wielkopolsce i na Podhalu. W drugiej połowie XX wieku, zwyczaj ten zaczęto świętować pierwszego dnia wiosny. Dziś ma on formę zabawy.
Selected vocabulary
- zwyczaj – custom, habit
- zakorzeniony – rooted
- pogański – pagan
- obrzęd ofiarny – sacrificial rite
- urodzaj – fertility
- bogini - goddess
- uprawa roślin – plant cultivation
- hodowla zwierząt – animal breeding
- kukła – puppet
- słoma - straw
- szmaty - rags
- jałowiec – juniper
- chrześcijaństwo – christianity
- starosłowiański – Old Slavic
Drowning of marzanna
Today is the first day of spring. One of the Polish customs associated with this day is drowning of marzanna, a figure symbolizing winter.
The chronicler Jan Długosz already wrote about this custom in the 14th century, describing it as ancient. Rooted in pagan sacrificial rites, it was to ensure fertility in the coming year. It was believed that the killing of the figure representing the goddess of death would cause the departure of winter and the end of the sleep period of all nature. It was supposed to bring success in the plant cultivation and animal breeding in the new year.
Marzanna was a puppet made of straw and dressed in rags. Tradition required that a children's retinue, with marzanna and green branches of juniper in his hands, should walk around all the houses in the village. In the evening the puppet was taken over by the youth. In the light of the lighted branches, the marzanna was taken out of the village, set on fire and thrown into the water.
Christianity tried to forbid this Old Slavic custom. However, native tradition proved to be stronger. This custom lasted the longest in its traditional form in the regions of Silesia, Greater Poland and Podhale. In the second half of the 20th century, this custom began to be celebrated on the first day of spring. Today it is made just for fun.