Poniżej pełny tekst
Cześć. Nazywam się Przemek, a to jest Podcast polski. Audycja dla tych wszystkich, którzy uczą się języka polskiego i chcą popracować nad rozumieniem ze słuchu i nad wzbogaceniem słownictwa. Oto dzisiejszy nagłówek: Prawdopodobnie około tysiąca osób, u których jeszcze nie potwierdzono choroby, jest zakażonych koronawirusem z Wuhan. Prześledzimy znaczenie kolejnych słów i zdań. prawdopodobnie probably około tysiąca osób około- approximately, używamy tego słowa, żeby podać w przybliżeniu m.in. odległość, wielkość, wartość Dobra wiadomość jest taka, że jest to słowo nieodmienne; gorsza natomiast to taka, że nie tak łatwo go zaklasyfikować, według niektórych językoznawców, jest to partykuła, według innych - przyimek. Dlaczego to takie ważne? Dlatego, że przyimek ‘około’ rządzi dopełniaczem (Genitive), a partykuła ‘około’ - jest pozbawiona rekcji, co oznacza, że stosujemy po niej mianownik. W praktyce występuje tutaj dowolność w stosowaniu, nie myślimy o funkcji tego słowa, ale raczej o tym, co nam na ‘ucho’ bardziej pasuje. Dlatego chociaż bardziej poprawna jest opcja “około tysiąca”, możemy też usłyszeć ‘około tysiąc osób’. Ten samochód kosztuje około pięćdziesięciu tysięcy złotych. Ten samochód kosztuje około pięćdziesiąt tysięcy złotych. W spotkaniu uczestniczyło około dwudziestu osób. W spotkaniu uczestniczyło około dwadzieścia osób. Ale Przyjdę do Ciebie około piątej. Nie możemy w tym przypadku użyć biernika. Z kolei w zdaniach: Zrobię to za około piętnaście minut. Firma zwiększyła zatrudnienie o około czterdzieści procent. Nie możemy zastosować dopełniacza. Hm, trudny orzech do zgryzienia! u których który
- to zaimek przymiotny, który ma następujące formy w języku polskim: który, która, które - w liczbie pojedynczej oraz którzy, które - w liczbie mnogiej. Na angielski tłumaczymy zwykle jako ‘which’ lub ‘who’. Używamy go zarówno z osobami, jak i rzeczami. Jego znaczenie czasem jest podobne do ‘jaki’, ale jest znacząca różnica: który używamy wtedy, kiedy mamy wybór z określonej grupy osób lub rzeczy. Łatwiej to będzie zrozumieć na przykładzie: Jakie książki lubisz? - What books / what kind of books do you like? Które książki lubisz? - Which books do you like? W pierwszym zdaniu pytamy ogólnie. W drugim zawężamy wybór. Użycie zaimka ‘które’ oznacza, że mówimy o jakiejś grupie książek, np. tych, o których wcześniej wspomnieliśmy albo tych, które mówiący mają przed sobą. jeszcze po angielsku: yet, still, more w zależności od kontekstu, zobaczmy na przykładach: Dlaczego jeszcze tego nie zrobiłeś? Why haven’t you done it yet? Anka jeszcze nie wróciła z pracy. Anka hasn’t yet returned from work. Już po piątej, a ty jeszcze pracujesz? It’s past five, and you are still working? Piotrek jest jeszcze na uczelni. Piotrek is still at the university. Potrzebuję jeszcze pięciu minut, żeby to skończyć. I need five more minutes to finish this. nie potwierdzono to jedna z form, jakimi dysponujemy w języku polskim, jeśli chcemy coś ująć bezosobowo; po angielsku powiedzielibyśmy ‘it hasn’t been confirmed’, używając strony biernej. Formy tej używamy, kiedy nie znamy podmiotu działania albo uważamy, że nie jest to istotne i chcemy go pominąć. Jak tworzymy tą formę? Musimy najpierw znaleźć formę bierną (passive) czasownika, którego chcemy użyć. W tym przypadku ‘potwierdzić’. Imiesłów bierny to: potwierdzony - w rodzaju męskim. Zmieniamy ostatnią literę na ‘o’ i gotowe. A zatem Potwierdzono informację o wypadku samolotu. Po angielsku powiemy “The plane accident has been confirmed”. Inne przykłady: Ten obraz Picassa sprzedano za pięć milionów dolarów. Jeszcze nic nie wiadomo na temat wyników wyborów. jest zakażonych koronawirusem jest zakażonych
- to strona bierna; tutaj mamy do czynienia z dziwnym na pierwszy rzut oka zjawiskiem; mówimy o około tysiącu ludzi - czyli mamy tutaj liczbę mnogą, po czym czasownik ‘jest’ występuje w liczbie pojedynczej, a następujący po nim przymiotnik w liczbie mnogiej. Zacznijmy od przymiotnika - zgadza się on w liczbie i rodzaju z rzeczownikiem - skoro rzeczownik ludzie występuje w liczbie mnogiej, to przymiotnik go opisujący musi także występować w liczbie mnogiej. A co z czasownikiem? Otóż w języku polskim po partykułach i przysłówkach określających ilość, takich jak na przykład: pięć, około, wielu, kilka, dużo, mało - czasownik stoi zawsze w liczbie pojedynczej. Oto przykłady: Jest tutaj około pięćdziesiąt osób. W zadaniu Marka jest dużo błędów. W kolejce było kilka osób. W ubiegłym roku do firmy przyszło pięć nowych osób. Warto zwrócić uwagę na dwa ostatnie zdania. Mamy tutaj czas przeszły, również liczbę pojedynczą, ale… czasownik jest odmieniony według schematu dla rodzaju nijakiego! koronawirus - coronavirus, jak widać polska wymowa jest zbliżona do angielskiej, zerknij na mojego bloga, żeby sprawdzić, jak to słowo zapisujemy po polsku. Na koniec jeszcze raz posłuchajmy całej informacji: Prawdopodobnie około tysiąca osób, u których jeszcze nie potwierdzono choroby, jest zakażonych koronawirusem z Wuhan.
Na zakończenie przypomnę, że znajdziecie wszystkie odcinki łącznie z transkrypcją na moim blogu Podcastpolski.blogspot.com. Stworzyłem również stronę na Facebooku, żeby łatwiej było śledzić, kiedy pojawiają się kolejne odcinki. Dajcie znać w komentarzach: co wam się podoba, a co nie, w tym podcaście. Komentarze pomogą mi pracować nad jego zawartością i jakością. Możecie też zaproponować temat na kolejny odcinek.
A dla osób, które są zainteresowane lekcjami lub konwersacjami dodatkowa informacja: można mnie znaleźć na Italki - platformie ułatwiającej kontakt uczniów z nauczycielami, a także skupiającej osoby zainteresowane wymianą językową. Szukajcie imienia Przemek wśród nauczycieli polskiego.
Photo: Lucrezia Carnelos on Unsplash.